کلمه "حساس" در لغت به معنای "حساس" است. دوره حساس ، دوره سنی در زندگی فرد است که با حساسیت ویژه به برخی از تأثیرات مشخص می شود.
نمی توان امکانات شکل گیری و رشد روان را بی حد و حصر خواند: برای شکل گیری هر عملکرد ذهنی ، طبیعت زمان را دقیقاً اندازه گیری کرده است. اگر كودكی به هر دلیلی (مثلاً به دلیل كاهش شنوایی) صحبت كردن را قبل از 5 سالگی یاد نگرفته است ، تقریباً بعید است كلام او بعداً توسعه یابد ، حتی اگر شنوایی دوباره برقرار شود. برای شخصی که در دوران نوزادی نابینا شده و در بزرگسالی بینایی خود را می بیند بسیار دشوار است که یاد بگیرد "از" بینایی استفاده کند.
در تمام مثالهای فوق ، زمانی از دست رفت که شرایط مساعدی برای تشکیل عملکردهای مربوطه در بدن به طور کلی و در سیستم عصبی مرکزی بخصوص اتفاق افتاد. با گذشت این زمان ، تأثیرات خارجی دیگر معنای خاصی نداشتند - سیستم عصبی نمی توانست به آنها "پاسخ" دهد.
هر دوره حساس مربوط به نئوپلاسم های ذهنی خاصی است - آن عملکردها و خصوصیاتی که قبلاً وجود نداشته اند. ظاهر نئوپلاسم ها یک جهش کیفی در رشد ذهنی است. شرایط چنین جهشی با بلوغ قسمتهای متناظر مغز و اندامهای عملکردی ایجاد می شود. اما این شرایط در صورت عدم پاسخ "پاسخ" از محیطی که کودک در آن رشد می کند ، یک امکان غیر واقعی باقی خواهد ماند.
یکی از شرایط رشد ذهنی قرار گرفتن کودک در یک موقعیت اجتماعی متناسب با دوره حساس است. به عنوان مثال ، سن 7 تا 10 سال برای شکل گیری رفتار خودسرانه ، توجه و سایر فرایندهای ذهنی حساس است. شرایط مناسب خارجی توسط آموزش و پرورش مدرسه با شرایط لازم ایجاد می شود.
اگر محیط با توانایی های دوره حساس مطابقت نداشته باشد ، توسعه مختل می شود. به عنوان مثال ، سن از 1 ، 5 تا 2 ، 5 سال به ویژه برای جذب هنجارهای زبان مطلوب است. اگر در این زمان بزرگسالان به "لیس زدن" ادامه دهند ، با کودک به زبان ویژه "کودکانه" صحبت کنند ، "کلمات" اختراع شده توسط او را تکرار کنند ، این می تواند باعث تاخیر در رشد گفتار شود. رشد صحیح گفتار چه در این دوره و چه در آینده با گفتار صحیح و صالح بزرگسالان تسهیل می شود ، کودک باید آن را بشنود.
یکی دیگر از شرایط مهم رشد ذهنی ، گنجاندن کودک در فعالیت های مربوط به دوره حساس است. به عنوان مثال ، برای یک نوجوان ، تعامل اجتماعی با همسالان به طور معمول فعالیت اصلی است. اگر یک نوجوان ، تحت فشار بزرگسالان ، به هزینه ارتباطات ، تمرکز خود را بر روی مدرسه ادامه دهد ، در آینده حتی در بزرگسالی ممکن است در برقراری ارتباطات اجتماعی دچار مشکل شود.
بارزترین نمونه حذف دوره های حساس رشد ، فجایع کودکان موگلی است. به طور خاص عملکردهای ذهنی انسان در این کودکان می تواند بسیار محدود شکل گیرد یا حتی از بین برود ، زیرا دوره های حساس شکل گیری این عملکردها گذشته است.
